COMISIONADO DE PROTECCIÓN DE LOS DERECHOS DEL NIÑO POSICIÓN COMISIONADO DE PROTECCIÓN DE LOS DERECHOS DEL NIÑO
EN RELACIÓN CON EL PAPEL DE LOS SERVICIOS PÚBLICOS EN CASO DE PROBLEMAS DE CONTACTO padre-hijo cuyos padres están en DIMENSION divorció
RESULTADO investigar las denuncias Nicosia, 07 2012 A. Propósito de la Posición De acuerdo con el Comisionado para la Protección de los Derechos de la Ley del menor de 2007 [n.74 (I) / 2007], en adelante "la Ley" significa el Comisionado para la Protección de los Derechos de la misión del Niño es proteger y promover los derechos del niño (artículo 3). Para lograr su misión, el Comisionado tiene facultades serie son las "leyes y prácticas de control y de seguimiento y propuestas con el fin de armonizar la legislación con los convenios internacionales" [artículo 4 ( 1) (e)], y 'la iluminación y la sensibilización de la sociedad, de modo que pueda movilizar y garantizar los derechos prácticos de niños en la familia, en la escuela, en la comunidad y la sociedad en general "[Sección 4 (1) ( b)]. medios al alcance de sus atribuciones, el Comisionado podrá, entre otras cosas, a "evaluar los resultados de la investigación de las reclamaciones de cualquier autoridad u organismo con respecto a la violación de los derechos del niño" [artículo 4 (j (2) )] y para "hacer recomendaciones y sugerencias a todos los interesados que se ocupan de los niños y, a su discreción, dar publicidad a estos" (2) (d [artículo 4)].
ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ
ΘΕΣΗ ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΩΝ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΑΙΔΙΟΥ- ΓΟΝΕΑ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΔΙΑΣΤΑΣΗ Ή ΔΙΑΖΕΥΓΜΕΝΟΙ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΠΑΡΑΠΟΝΩΝ
Λευκωσία, Ιούλιος 2012
A. Αντικείμενο της Θέσης
Σύμφωνα με τον Περί Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Νόμο του 2007 [Ν.74(Ι)/2007], στο εξής «ο Νόμος», η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού έχει ως αποστολή την προάσπιση και προαγωγή των δικαιωμάτων του παιδιού (άρθρο 3).
Προς επίτευξη της αποστολής της, η Επίτροπος έχει σειρά αρμοδιοτήτων που περιλαμβάνουν, «τον έλεγχο και την παρακολούθηση νομοθεσιών και πρακτικών και την υποβολή προτάσεων, με στόχο την εναρμόνιση της νομοθεσίας με σχετικές διεθνείς συμβάσεις» [άρθρο 4(1)(ε)], καθώς και «τη διαφώτιση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, έτσι ώστε αυτή να κινητοποιηθεί και να διασφαλίσει πρακτικά τα δικαιώματα των παιδιών στην οικογένεια, στο σχολείο, στην κοινότητα και στην κοινωνία γενικώς»[άρθρο 4(1)(β)].
Μέσα στα πλαίσια επίτευξης των αρμοδιοτήτων της, η Επίτροπος δύναται, ανάμεσα σε άλλα, να «αξιολογεί το αποτέλεσμα της διερεύνησης παραπόνων από οποιαδήποτε Αρχή ή Υπηρεσία αναφορικά με την παραβίαση των δικαιωμάτων του παιδιού» [άρθρο 4(2)(ι)] και να «απευθύνει συστάσεις και εισηγήσεις προς όλους τους αρμόδιους φορείς που ασχολούνται με τα παιδιά και, κατά την κρίση της, δίνει δημοσιότητα σ’ αυτές» [άρθρο 4(2)(δ)].
Στην άσκηση των πιο πάνω αρμοδιοτήτων της η Επίτροπος κρίνει ότι ενδείκνυται να δημοσιοποιήσει την παρούσα Θέση της αναφορικά με το ρόλο των Κρατικών Υπηρεσιών σε περιπτώσεις προβλημάτων επικοινωνίας παιδιού – γονέα του οποίου οι γονείς είναι σε διάσταση ή διαζευγμένοι.
Το θέμα αυτό απασχολεί το Γραφείο της Επιτρόπου από την αρχή της λειτουργίας του θεσμού κατ’ επανάληψη. Με βάση τα παράπονα που υποβλήθηκαν, η Επίτροπος έχει παρέμβει προς την Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων σχετικά με το χειρισμό που ακολούθησαν οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας (ΥΚΕ) για την κάθε περίπτωση.
Λόγω του ότι, η Επίτροπος έλαβε αριθμό παραπόνων που άπτονται του ίδιου θέματος, τα οποία έχουν ήδη διερευνηθεί, θεωρεί ότι ενδείκνυται να τοποθετηθεί σφαιρικά στο θέμα του ρόλου και της ευθύνης των Κρατικών Υπηρεσιών σε περιπτώσεις προβλημάτων επικοινωνίας παιδιού - γονέα που δημιουργούνται όταν οι γονείς είναι σε διάσταση ή διαζευγμένοι. Στόχος της Επιτρόπου είναι να προβεί σε συγκεκριμένες εισηγήσεις προς το αρμόδιο Υπουργείο και Υπηρεσίες, οι οποίες, ευελπιστεί ότι, θα αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο στην προσπάθεια όλων μας για διασφάλιση των δικαιωμάτων των παιδιών.
B. Το παράπονο
Από τη διερεύνηση των παραπόνων από την Επίτροπο, διαπιστώθηκε η σοβαρότητα των χρόνιων και των ακραίων προβλημάτων που δημιουργούνται λόγω της έντονης δυσλειτουργικότητας της σχέσης μεταξύ των γονέων μετά το χωρισμό σε βάρος του συμφέροντος του παιδιού. Τέτοια παραδείγματα προβληματικών καταστάσεων που δημιουργούνται, είναι η χρόνια παρακοή διαταγμάτων επικοινωνίας (και της με όρους επιβλεπόμενης επικοινωνίας) μεταξύ παιδιού- γονέα σε συνδυασμό με:
• ενδείξεις έντονης ψυχοπαθολογίας του γονέα που έχει τη φύλαξη του παιδιού σε σημείο που να δημιουργεί ερωτηματικά για τη γονική του ικανότητα
• καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση/ κακοποίηση του παιδιού (η οποία δεν έχει αποδειχθεί ή/και και δεν έχει ασκηθεί ποινική δίωξη εναντίον του κατ΄ ισχυρισμόν θύτη)
• μετάδοση της αρνητικής στάσης του ενός γονέα προς το παιδί σε ότι αφορά την επικοινωνία του με τον άλλο γονέα
• έντονες αλληλοκατηγορίες μεταξύ συζύγων/γονέων
• ισχυρισμούς εκ μέρους του γονέα που έχει τη φύλαξη ότι το ίδιο το παιδί δεν επιθυμεί επικοινωνία με τον άλλο γονέα
• απομάκρυνση των παιδιών από το συγγενικό περίγυρο της πλευράς του γονέα που δεν έχει τη φύλαξη
• απαγωγή παιδιού από τον ένα γονέα
• χρόνια απομάκρυνση και διάσπαση του δεσμού μεταξύ παιδιού και γονέα
• δημιουργία προβλημάτων κατά τη διάρκεια επικοινωνίας (όταν αυτή πραγματοποιείται)
• άρνηση συνεργασίας των γονέων ή ενός εξ’ αυτών με τις ΥΚΕ και αδυναμία περαιτέρω ουσιαστικής παρέμβασης από τις ΥΚΕ
• άρνηση συνεργασίας των γονέων ή ενός εξ’ αυτών με ψυχολόγο ή άλλο ειδικό
• μη παροχή συγκατάθεσης των γονέων ή ενός εξ’ αυτών για παρακολούθηση των παιδιών τους από παιδοψυχολόγο
• άσκηση ψυχολογικής βίας από τους γονείς ή ένα εξ’ αυτών στα παιδιά με αποτέλεσμα την ανάπτυξη έντονων συναισθηματικών και ψυχολογικών προβλημάτων
• καταδίκη γονέα σε φυλάκιση μετά από επαναλαμβανόμενες παρακοές διατάγματος επικοινωνίας
Κοινό στοιχείο αυτών των περιπτώσεων είναι οι χρονοβόρες δικαστικές διαδικασίες Γονικής Μέριμνας που αφορούν παρακοή διαταγμάτων επικοινωνίας παιδιών με τον έναν από τους δύο γονείς. Όπως αβίαστα διαπιστώθηκε, αξιολογώντας τις περιπτώσεις αυτές, φαίνεται ότι η παρακοή των διαταγμάτων επικοινωνίας οφείλεται στις δυσλειτουργικές σχέσεις των γονέων που δημιουργούνται μετά το χωρισμό με αποτέλεσμα το παιδί να υιοθετεί αρνητική στάση προς έναν γονέα και να μην επιθυμεί επικοινωνία με αυτόν. Ακόμα ένα κοινό σημείο που ξεκάθαρα προκύπτει από το περιεχόμενο των απαντήσεων της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων προς την Επίτροπο σε συνάρτηση με την υφιστάμενη νομοθεσία, είναι ο στην πράξη περιορισμένος και/ή ανεπαρκής ρόλος των ΥΚΕ για τη διασφάλιση του συμφέροντος του παιδιού, ειδικότερα στις περιπτώσεις που οι γονείς δεν είναι δεκτικοί συνεργασίας.
Γ. Περιγραφή Έρευνας
Στα πλαίσια διαδικασίας διερεύνησης κάθε παράπονο εξετάστηκε μέσα από παρέμβαση της Επιτρόπου προς την Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Στην κάθε συγκεκριμένη παρέμβαση της η Επίτροπος, αφού παρέθετε τα γεγονότα όπως είχαν τεθεί ενώπιον της και ανέλυε τις σχετικές για το θέμα πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και τις συνεπαγόμενες υποχρεώσεις του κράτους που απορρέουν από αυτές, υπέβαλλε συγκεκριμένα για την περίπτωση ερωτήματα προς διερεύνηση. Στη βάση των απαντήσεων της Υπουργού γύρω από τα συγκεκριμένα ερωτήματα που τέθηκαν για την κάθε περίπτωση, η Επίτροπος προχώρησε σε εξέταση και αξιολόγηση του χειρισμού της περίπτωσης.
Με σκοπό την αποτελεσματικότερη άσκηση των αρμοδιοτήτων της και τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των παιδιών, η Επίτροπος στη συνέχεια προέβη σε ομαδοποίηση παραπόνων παρόμοιας φύσεως, με στόχο την επίτευξη σφαιρικής κι ολιστικής προσέγγισης γύρω από το συγκεκριμένο θέμα, δηλαδή, του τρόπου με τον οποίο έτυχαν χειρισμού από τις Κρατικές Υπηρεσίες τα προβλήματα επικοινωνίας παιδιού- γονέα σε περιπτώσεις που οι γονείς είναι σε διάσταση ή διαζευγμένοι.
Δ. Νομικό Πλαίσιο
Όπως έχει υπογραμμιστεί και σε προηγούμενες Θέσεις της Επιτρόπου, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, την οποία η Δημοκρατία κύρωσε (μετά την ψήφιση του Νόμου 243/1990) και, κατά συνέπεια τη δεσμεύει με αυξημένη ισχύ έναντι οποιουδήποτε εθνικού νόμου, επιβάλλει ότι σε όλες τις αποφάσεις που αφορούν τα παιδιά, είτε αυτές λαμβάνονται από δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς κοινωνικής προστασίας, είτε από τα δικαστήρια, τις διοικητικές αρχές ή από τα νομοθετικά όργανα, πρέπει να λαμβάνεται πρωτίστως υπόψη το συμφέρον του παιδιού [Άρθρο 3 (1)].
Τα Συμβαλλόμενα Κράτη οφείλουν να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για διασφάλιση της αρχής ότι οι γονείς είναι οι από κοινού υπεύθυνοι για την ανατροφή του παιδιού για την ανάπτυξη του. Βασική τους μέριμνα θα πρέπει να αποτελεί το συμφέρον του παιδιού τους. Για την εγγύηση και την προώθηση των δικαιωμάτων που εκφράζονται στην Σύμβαση, τα Συμβαλλόμενα Κράτη οφείλουν να παρέχουν την κατάλληλη βοήθεια στους γονείς και στους νόμιμους εκπροσώπους του παιδιού, κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους για την ανατροφή του παιδιού [Άρθρο 18 (1) και (2)].
Δυνάμει της Σύμβασης, τα Συμβαλλόμενα Κράτη μεριμνούν ώστε το παιδί να μην αποχωρίζεται από τους γονείς του, παρά τη θέλησή του, εκτός εάν οι αρμόδιες αρχές αποφασίσουν, με την επιφύλαξη δικαστικής αναθεώρησης και σύμφωνα με τους εφαρμοζόμενους νόμους και διαδικασίες, ότι ο χωρισμός αυτός είναι αναγκαίος για το συμφέρον του παιδιού. Μια τέτοια απόφαση μπορεί να είναι αναγκαία σε ειδικές περιπτώσεις, για παράδειγμα, όταν οι γονείς κακομεταχειρίζονται ή παραμελούν το παιδί, ή όταν ζουν χωριστά και πρέπει να ληφθεί απόφαση σχετικά με τον τόπο διαμονής του παιδιού. Όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στις διαδικασίες και να γνωστοποιούν τις απόψεις τους. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη σέβονται το δικαίωμα του παιδιού που ζει χωριστά από τους δυο γονείς του ή από τον έναν από αυτούς να διατηρεί κανονικά προσωπικές σχέσεις και να έχει άμεση επαφή με τους δυο γονείς του, εκτός εάν αυτό είναι αντίθετο με το συμφέρον του παιδιού [Άρθρο 9 (1), (2) και 3].
No hay comentarios:
Publicar un comentario